بررسی تطبیقی مفهوم خودشناسی از نگاه ادیان زرتشت و اسلام و استنتاج دلالت های تربیتی آن

چکیده بررسی تطبیقی مفهوم خودشناسی از نگاه ادیان زرتشت و اسلام و بررسی استنتاج دلالت های تربیتی آن به کوشش: شیدا ریاضی هروی هدف کلی این پژوهش، بررسی تطبیقی مفهوم خودشناسی از نگاه ادیان زرتشت و اسلام و استنتاج دلالت های تربیتی آن می باشد. با توجه با این هدف، ابتدا مولفه های مربوط به انسان شناسی و خودشناسی را از اوستا و قرآن استخراج گردید و همزمان با آن چیستی مفهوم خودشناسی و نیز دلالت های تربیتی برخاسته از آن در مقوله های پنج گانه ی تعیین شده ی اهداف، روش ها، ویژگی های معلم، ویژگی های متربی و برنامه ی درسی (محتوای آموزشی) مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر از نوع کیفی و در ردیف طرح های پیدایشی است. داده های مورد نیاز با روش اسنادی جمع آوری شده است و اسناد مورد نیاز در ارتباط با این پژوهش ابتدا خود متون اصلی یعنی بخش ها و آیات مرتبط با انسان، ابعاد مختلف وجود وی اعم از جسم و روح، خودشناسی و خودسازی در اوستا و قرآن می باشد. همچنین، سایر آثار و منابعی که به نوعی به تفسیر اوستا و آیات قرآن می پردازند و در درک و دریافت هر چه بیشتر معانی و مفاهیم مرتبط با انسان شناسی و خودشناسی در اوستا و قرآن، پژوهش گر را یاری می رسانند؛ مورد استفاده قرار گرفته اند. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده نیز با رویکرد توصیفی- تفسیری صورت گرفته است. برای انجام این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی مدد گرفته شده است و واحد تحلیل محتوا در این اثر جمله، پاراگراف و کل اثر می باشد. نتیجه ی این پژوهش حاکی از آن است که گرچه زرتشت و اسلام، مسیرهای متفاوتی را برای نیل به خودشناسی در نظر دارند، ولی وجود برخی شباهت ها میان نگرش این دو دین، نسبت به انسان، ابعاد، نیروها و استعدادهای وجودی اش، حالات و مراتب مختلف تکامل و تعالی روح وی، سبب شده است تا از منظر این ادیان، خودشناسی، معنا، مفهوم و مقصد یکسانی داشته باشد. همچنین این یکسانی موجب اشتراک میان دلالت های تربیتی (اهداف، روش ها، ویژگی های معلم، ویژگی های متربی و برنامه ی درسی (محتوای آموزشی) برخاسته از مفهوم خودشناسی نزد زرتشت و اسلام شده است. واژه های کلیدی: خودشناسی زرتشت، خودشناسی اسلام، دلالت های تربیتی